Kediotu
Kediotu (Valeriana officinalis); 1.5-2 m boyunda, çiçekleri beyaz veya açýk-pembe renkli, çok yýllýk ve otsu bir bitkidir. Kediotu; bitkisinin toprak altýnda kalan yapýsý (yani rizomlarý) 5 cm uzunluðunda ve 2-3 cm çapýndadýr. Rizomlarýn çevresinde 2-3 mm kalýnlýðýnda ve 10 cm uzunluðunda kökler bulunur. Köklerin üzeri sarýmsý-esmer bir kabukla kaplýdýr. Kediotu kökleri’ nin; baharlý bir lezzeti olup, kendisine has þiddetli ve özel bir kokusu vardýr. Bu kokudan kediler çok hoþlanýrlar. Hatta bazen kediler bu bitkinin köklerini çýkartýr. Bu nedenle; botanik bahçelerinde (Avustralya ve Yeni Zelenda) yetiþtirilen bu bitkiler, bir tel kafes ile korunmaya alýnýr. Aslýnda bitkiye “Kediotu" isminin verilmesinin asýl nedeni de budur. Kediotu; bütün Avrupa’ da, Orta Asya’ da, Japonya’ nýn nemli bölgelerinde yetiþmektedir. Nemli topraklarý sevdikleri için ormanlar da ve nehir kenarlarýnda sýkca görülmektedir. Türkiye’ de ise Bursa-Uludað ve Doðu Anadolu’ da rutubetli çayýrlarda yetiþmektedir. Türkiye’ de 10’ a yakýn Kediotu (Valeriana) türü bulunmaktadýr.
Kediotu’ nun kurutulmuþ kök ve rizomlarýnda; Actinidin, Chatinidin, niþasta, Valerien asidi, Ýsovalerien asidi, eterli alkaloitler, uçucu yað (%0.5-2), þeker ve tanen bulunmaktadýr. Bitkinin köklerine özel kokuyu veren madde, uçucu yað içinde bulunan valerianik asit (valerenic acid) tir. Taze köklerde valepotriat ismi verilen bir grup etken madde vardýr. Ýçlerinde en önemlisi valtrat olup, Kediotu (V. officinalis) köklerinde %0.5-1 oranýnda bulunmaktadýr. Kuzey Anadolu daðlarýn da (Zigana daðlarýnda) yetiþen V. alliariifolia köklerinde %2.5, Güney ve Batý Anadolu da yaygýn bir þekilde görülen V. dioscoridis köklerinde ise %0.3-0.5 oranlarýnda valtrat olduðu tesbit edilmiþtir. Kediotu’ nun; sonbahar aylarýnda topraktan sökülen kökleri, yýkanarak toprak kalýntýlarýndan temizlenir. Kesilmek suretiyle parçalar haline getirilir ve temiz bir zemine serilerek kurutulur.
Kediotu kökü; modern hayatýn bir etkisi olarak ön plana çýkan korku, gerginlik, ve sinirlilik hallerinde, bu durumlardan rahatlýkla kurtulabilmek için, büyük bir baþarýyla ve gönül rahatlýðýyla kullanýlabilecek çok deðerli bir bitkidir. Etkinliði ve güvenilirliði bilimsel olarak da kesinlikle kanýtlanmýþtýr. Kediotu kökün den; çay, tentür ve preparatlar (Ekstreler) biçiminde faydalanýlýr. Preparatlarýn ve tentürün kullanýmý pratik olduðu için daha yaygýndýr. Ama tentür kullanýmýnda dozaj daha çok önemlidir. Önerilen miktarlarda alýndýðýnda kesinlikle etkili olacaktýr. Bu etkinin belirtileri, dalgýnlýk ve yorgunluðun aksine, rahatlatýcý bir canlýlýk olarak görülür. Geçmiþ zamanlarda, yaralarý iyileþtirmek için kullanýldýðý bilinmektedir. Amerikan yerlileri savaþçýlarýnýn yaralarý üzerine, bitkinin taze yapraklarýný ezerek hazýrladýklarý preparatlarý kullanýrlardý. Kediotu’ nun kurutulmuþ köklerinin öðütülmesi sonucunda elde edilen tozun da mikrop kýrýcý etkisi vardýr. Nevrasteni (zihinsel ve bedensel yorgunluk) ve histeri (bencillik, kapris, alýnganlýk...) durumlarýnda ise, kediotu kökü kullanýlmasý neticesinde baþarýlý sonuçlar alýndýðý görülmüþtür. Yüksek kan basýncýný (hipertansiyon) düþürücü bir etki de gösterir.
Kediotu kökü; öncelikle uyuyamama ve uykuyu sürdürme olanlar tarafýndan kullanýlmalýdýr (Yatma zamanýndan 1 saat önce 2 kapsül). Genelde, sinir sisteminden kaynaklanan tüm rahatsýzlýklara, spazmlara ve aðrýlara karþý kullanýlabilir. Örnek verecek olursak, baþ aðrýsý, migren, mide bulantýsý, sinirsel kalp çarpýntýlarý, sinirsel mide þiþkinlikleri, histeri, huzursuzluk, sinirlilik, endiþe (anxiety), korku, karamsarlýk, diþilik organý aðrýlarý, menopoz rahatsýzlýklarý ve çalýþma ortamýndaki veya özel yaþamdaki stres hallerine karþý mutlaka kullanýlmalýdýr. Günümüzün hýzlý ve uðraþý gerektiren yaþam biçiminin oluþturduðu tüm rahatsýzlýklardan, bireylerin sinir sistemlerinin güçlendirilmesi ve dengeye kavuþturulmasý ile üstesinden gelinebilir. Yukarýda saydýðýmýz hastalýklara, mide ve karýn aðrýlarý, safrakesesi rahatsýzlýklarý, kalp bölgesindeki aðrýlar ve sürekli kabýzlýk halleri de dahildir. Günümüzde, hayatta kalma savaþý veren veya özel hayatýnda stresle mücadele eden herkesin Kediotu kökü kullanmasý, kiþinin bu savaþ ve mücadeleden baþarýyla çýkmasýna çok yardým edecektir. En güvenilir yaný ise, alýþkanlýk veya baðýmlýlýk yapacak herhangi bir madde taþýmamasýdýr. Ýthal edilen kediotu kökü’ nü kullanmak, daha güvenilir olmaktadýr.
Kullaným Biçimleri
Hazýr Preperat Olarak: Kediotu Ekstresi: % 0,8 Valerenic acid içerecek þekilde standardize edilmiþ ithal kediotu kök ekstresi içermektedir. Genel olarak yemeklerle beraber günde 1-2 kapsül alýnabilir. Uykusuzluða karþý ise, yatma zamanýndan 1 saat önce 2 kapsül alýnýr.
Çay Olarak: Ýnce kýyýlmýþ kediotu kökünden, 1 tatlý kaþýðý alýnarak, 1 su bardaðý dolusu soðuk suya eklenir. Arada bir karýþtýrmak sureti ile 8-10 saat demlendirildikten sonra ýlýklaþtýrýlýr ve süzülür. Elde edilen çaydan, gün içerisinde 2-3 bardak veya ihtiyaç duyulduðunda 1 bardak içilir.
Tentür Olarak: Ýnce kýyýlmýþ ve kurutulmuþ kediotu kökleri’ nin alkol (35 derece etil alkol) içerisinde bekletilmesi ile elde edilir. Genellikle, Kediotu kökü tentürü (Valeriana) D3, D4, D5 veya D6 inceltileri, yukarýda bahsettiðimiz bütün rahatsýzlýklara karþý kullanýlýr. Yarým çay bardaðý ýlýk su içerisine, günde 3-4 defa olmak üzere, 25-35 damla (veya 1 tatlý kaþýðý) tentür ilave edilerek içilir. Ýhtiyaç duyulan her durumda alýnmasýnda (önerilen dozajlara dikkat etmek suretiyle) sakýncasý yoktur. Tentür yapýmý ile ilgili ayrýntýlý bilgi için TIKLAYINIZ.
Uyarýlar: Kediotu kökü’ nün önerilen dozlarda bilinen hiç bir yan etkisi yoktur. Hamileler, emziren kadýnlar ve çocuklarýn kullanmasý tavsiye edilmemektedir.
Referanslar:
1-http://www.herbmed.org/Herbs/Herb133.htm
2-Grieve, M., A Modern Herbal, Dover Publications, Inc., New York, 1981, Vol. II, pp. 824-29.
3-Murray, M. T., The Healing Power of Herbs, Prima Publishing, 2nd ed., 1995, pp.339-42.
4-Ody, Penelope, The Complete Medicinal Herbal, Dorling Kindersley, New York, 1993, pg. 110.
5- Grieve, M., A Modern Herbal, Tiger, Great Britain, 1994.
6-Reader’s Digest, Magic and Medicine of Plants. Surry Hills: Reader’s Digest, 1994.
7-Bradley, P.R.(Ed.), British Herbal Compendium Volume I, British Herbal Medicine Association, 1992.
8-Mills, S., The Complete Guide to Modern Herbalism, Thorsons, Great Britain, 1994.
9-Hoffmann, D., The New Holistic Herbal, Element, Dorset, 1990.
10-Priest, A.W. and Priest, L.R. Herbal Medication. A Clinical and Dispensary Handbook. London: L.N. Fowler & Co. Ltd.
11-McGuffin, M., Hobbs, C., Upton, R., Goldberg, A., American Herbal Products Association - Botanical Safety Handbook, CRC Press, 1997.
12-British Herbal Pharmacopoeia 1983. British Herbal Medical Association. 1989.
13-N.Eröztürk, Bir Yudum Saðlýk, Anahtar yayýnlarý, Ýstanbul,2000
14-Prof.Dr. Turhan Baytop, Ýstanbul Üni. Eczacýlýk Fak.,Ýstanbul,1984
Bu haber 43618 defa okunmutur.
ayrca: Bu kategorideki dier haberler iin tklaynz...
|
