Hardal
0,2-1,5 m boylarýnda beyaz veya sarý çiçekli, yýllýk otsu bitkilerdir. 10 kadar türü vardýr. Türlerinin çoðu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetiþir. Hardalýn beyaz hardal otu, siyah hardal otu, yabanî hardal olmak üzere deðiþik türleri vardýr.
Siyah hardal otu(Sinapis nigra):
1-1,5 m boyunda, bir yýllýk sarý çiçekli otsu bir bitkidir. Yapraklarý saplýdýr. Meyveleri 1-3 cm uzunlukta 2-3 mm geniþlikte, sap üzerine yatýk, tüysüz, hemen hemen dört köþeli, kýsa sivri uçludur. Yassý ve köþeli olan meyvelerinde tohumlarýn bulunduðu yerler þiþkindir. Tohumlar kýrmýzýmsý siyah renktedir. Bitkinin Orta Avrupa, Anadolu ve Ýran’da kültürü yapýlýr.
Kullanýlan kýsýmlarý tohumlarý ve tohumlarýndan elde edilen yaðýdýr. Bitkinin yapraklarý dökülmeye baþladýðýnda meyve salkýmlarý toplanýr. Bunlar 15 gün kadar gölgede kurutulduktan sonra tohumlarý alýnýr. Hardal tohumlarýnda müsilaj, yað, sinapin, sinigrin isimli glikozit ve mirozinaz fermenti vardýr. Çok eskiden beri týpta kullanýlmaktadýr. Dâhilen hardal tohumu unu az dozlarda midevî, yatýþtýrýcý ve tarçýnla karýþtýrýlýrsa iyi bir iþtah açýcýdýr. Hâricen yaký, lapa veya banyo hâlinde romatizma ve bronþitte mevzii tahriþ yapmak için kullanýlýr. Hardal yaðý cildi tahriþ eder, onun için sürüldüðü yer kýzarýr. Hafif antiseptiktir. Dumaný öksürük ve gözyaþý getirir. En fazla baharat olarak kullanýlýr. Deriyi tahriþ edip, kýzarttýðýndan iç organlardaki kaný dýþarýya toplar. Zehirlenmelerde kusturucu etkisinden faydalanýlýr. Hardal yakýlarý bir saatten fazla tutulmamalýdýr. Aksi halde yýlancýða benzer büyük þiþler meydana gelir. Yakýlar ýlýk suda ýsýtýlýr. Sýcak su fermentleri tahrip eder. Hardal yakýsý, hardal tozunun kâðýt üzerine yapýþtýrýlmasý suretiyle elde olunur. Kullanýlacaðý zaman ýlýk suda ýslatýlarak hardallý tarafý deriye gelecek þekilde kullanýlýr.
Beyaz hardal otu(Sinapis alba):
Beyaz çiçekli hardal otudur. Vataný Akdeniz çevresi memleketleridir. Orta Avrupa ve Kuzey Amerika’da da kültürü yapýlýr. Önemli bir yað bitkisidir. Beyaz hardal otunun sarý-kýrmýzý veya beyaz renkteki olgun tohumlarýndan hardal yaðý elde edilir. Kullanýlýþý siyah hardal otu ile aynýdýr.
Yabani hardal(Sinapis arvensis):
20-60 cm yüksekliðinde, memleketimizde tarla ve nadaslarda, yol kenarlarýnda yetiþen bir tarla otudur.
Kullanýldýðý yerler:
Siyah hardal tohumundan týpta, bronþit ve zatürreeden kaynaklanan þikayetleri gidermek için haricen kullanýlan ilaçlar yapýlýr. Sofra hardalý ise hazmý kolaylaþtýrýp, kabýz olmayý önler.
Bu haber 5357 defa okunmutur.
ayrca: Bu kategorideki dier haberler iin tklaynz...
|
