Gül ( Rosa / Damaszener Rose )
Gül (Rosa/Damaszener Rose/Hundsrose/Rose/Damask rose/Dorgrose herbrose/Rosaceae/Rosier)
Mayýs-haziran aylarý arasýnda, pembe, beyazýmsý, sarý, kýrmýzý renkli çiçekler açan, güzel kokulu çok senelik, çalýmsý ve dikenli bir bitki. Gövdeleri silindir biçimli, yeþilimsi, esmer renkli, çok dallý ve dallar sik dikenlidir. Dikenlerin uçlarý kývrýk ve genellikle kýrmýzý renktedir. Yapraklar saplý ve kulakçýklý, 5-7 yaprakçýklýdýr. Çiçekler dallarýnda tek tek veya kümeler hâlinde bulunur. Çanak yapraklarý 5 parçalý, taç yapraklarý ise çok parçalýdýr. Deniz seviyesinden îtibâren, 3500 m yüksekliðe kadar, kâfi derecede rutûbetli ve geçirgen topraklarda yetiþir. Türkiye’de yabânî olarak yetiþen 23 türü bulunmaktadýr. Çok eski bir kültür bitkisidir. Mensei kesin olarak bilinmemekle birlikte, çoðu gül çeþitlerinin menseinin Asya’nýn mutedil bölgeleri olduðu kabul edilmektedir.
Çiçeklerine göre:
Yalýn kanat, yarim katmerli ve katmerli güller.
Boylarýna göre:
Bodur, yüksek ve sarýlýcý güller.
Çiçeklenme zamanýna göre:
Yýlda bir çiçek açanlar, yýlda birden fazla çiçek açanlar ve yediveren güller diye sýnýflandýrýlmaktadýrlar.
Isparta gülü (Rosa damascena):
Çok eski bir kültür bitkisi olduðu için mensei belli deðildir. Halen Isparta çevresinde bol miktarda yetiþtirilmektedir.
Isparta veya yað gülü, Isparta çevresinde, 1,5-2 m aralýkla sýralar hâlinde ekilmektedir. Üretilmesi çelikle yapýlýr. Çelikler de kasým ve aralýk aylarýnda ekilir. Ürün ikinci yýldan îtibâren alýnmaya baslar. Üçüncü ve dördüncü yaslarda verim en fazladýr. Daha sonra bu yaþlý güller kesilerek gençleþtirme yoluna gidilir. Gül bahçelerinden gençleþtirme sûretiyle 15-20 sene faydalanýlabilir.
Yabânî gül (Rosa canina):
Memleketimizde oldukça yaygýn bir gül çeþididir. 2-3 m yüksekliðinde, pembe veya beyaz çiçekli bir aðaççýktýr. Meyveleri parlak kýrmýzý renktedir. Bu gülün olgun meyvelerini saran, baþlangýçta aðýzý dar bir bardak seklinde olan çiçek ekseni, çiçek tablasý olgunlaþýnca etlenip, kýrmýzý bir renk alýr. Bu meyvelere “kuþburnu” adi verilir. Bileþiminde tanen, pektin, vitamin C, sekerler ve organik asitler vardýr. Kabýz edici, idrar söktürücü olarak, böbrek ve safra taþlarýna karþý, C vitamini yönünden zengin olduðu için de bâzý bölgelerde marmelât yapýmýnda kullanýlýr.
Türkiye’de yetiþtiði yerler:
Anadolu ve Trakya.
Kullanýlan kýsýmlarý:
Gülün kullanýlan kýsýmlarý çiçeði, çiçeklerinden elde edilen gülyaðý ve gülsuyudur. Çiçekler sabahýn erken saatlerinden güneþ doðmadan toplanýp gölgede kurutulur. Su buharý ile distilasyona tâbi tutulur. Elde edilen kýsmýn üst tarafýnda gül yaðý toplanýr. Alttaki sulu kýsým ise gül suyunu teþkil eder. Genellikle 3000-3500 kg çiçekten, 1 kg gülyaðý, 500 kg gül suyu elde edilmektedir.
Kullanýldýðý yerler:
Gül çiçeðinin taç yapraklarýnda uçucu yað, tanen, gallik asit, kuarsitrin, siyanin, þeker ve mum vardýr. Gülyaðý týbbî bir tesire sahip olmamakla berâber, bilhassa parfümeri ve kozmetik sanâyiinde bâzý pomatlar ile galenik preparatlarin kokusunu deðiþtirmede çok kullanýlýr. Antiseptik (mikrop öldürücü) etkisi vardýr. Boðaz ve bademcik iltihaplarýný giderir. Göz kanlanmalarý ve göz nezlesinde etkilidir. Dâhilen ise hafif müshil etkilidir. Gülsuyu, gül reçelleri halk arasýnda yaygýn olarak kullanýlýr.
Bu haber 16940 defa okunmutur.
ayrca: Bu kategorideki dier haberler iin tklaynz...
|
